گروه فلسفه علوم انسانی یک گروه تازه‌تاسیس در موسسه می‌باشد که در حال حاضر دکتر مهدی عبداللهی مدیریت آن را بر عهده دارد. در ذیل، توضیحاتی درباره گروه تازه‌تاسیس فلسفه علوم انسانی را مطالعه نمایید. 

ضرورت تاسیس گروه فلسفه علوم انسانی 

با وجود ترابط و نسبت دوسویه دانش‌های فلسفی و علوم انسانی، روح حاکم بر فعالیت‌های علمی مراکز آموزشی و پژوهشی در قلمرو فلسفه (اسلامی و غرب) و رشته‌های متعدد علوم انسانی، فقدان ارتباط دانشی میان این دو قلمرو است. فیلسوف سر در گریبان تفلسف خویش دارد و اندیشمند علوم انسانی به خارج از چارچوب دانش خود نظر ندارد و گستره مطالعات بینارشته‌ای در این زمینه بسیار اندک است. این شکاف میان فلسفه و علوم انسانی از ژرف¬ترین خلأهای نظام اندیشگی و علمی کشور است. در نقطه مقابل، تلاش علمی برای پر کردن این خلأ هم به امتدادبخشی فلسفه اسلامی در عرصه‌های عینی و انضمامی می‌انجامد، هم زمینه‌های تحول در علوم انسانی را فراهم می‌آورد. از این روی شایسته است گروه پژوهشی فلسفه و علوم انسانی در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تأسیس گردد.

گفتنی است تنها گروه پژوهشی موجود در ساختار وزارت عتف در خصوص فلسفه و علوم انسانی، گروه «فلسفه علوم انسانی» پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است که تنها از دو عضو هیئت علمی برخوردار است و آشکار است که گستره و ژرفای موضوعات پیش‌گفته مقتضی اشتغال متمحض پژوهشگران بسیاری در این حوزه است.

فعالیت‌های گروه فلسفه علوم انسانی 

بر اساس آنچه در ترابط دانش‌های فلسفی و علوم انسانی گفتیم، گروه پژوهشی «فلسفه و علوم انسانی» مؤسسه حکمت و فلسفه ایران قصد دارد در قلمرو مطالعات بینارشته‌ای میان فلسفه و علوم انسانی برنامه‌هایی را در سه ساحت پژوهش، تربیت نیروی انسانی و گفتمان‌سازی دنبال کند. مأموریت-های اساسی این گروه به شرح زیر است:

 

فعالیت‌های پژوهشی

الف) طرح‌های پژوهشی این گروه به طراحی و انجام طرح‌های پژوهشی ذیل دو کلان‌طرح «فلسفه‌های مضاف به امور» و «فلسفه‌های مضاف به علوم انسانی» خواهد پرداخت. در کلان‌طرح نخست، موضوعات بنیادین علوم انسانی به پژوهش فلسفی سپرده خواهند شد و کلان‌طرح دوم به‌دنبال استکشاف مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و روش‌شناختی عام و خاص علوم انسانی (موجود و مطلوب) خواهد بود. محورهای اصلی طرح‌های پژوهشی عبارتند از:

1. فلسفه‌های مضاف به امور انسانی مانند تکنولوژی، جامعه، فضای سایبر، فرهنگ

2. استکشاف مبانی معرفت‌شناختی علوم انسانی موجود (سوبژکتیویسم، شک‌گروی، نسبیت‌گروی، ایده‌آلیسم، تجربه‌گروی، پوزیتیویسم و. . .)

3. استکشاف مبانی هستی‌شناختی علوم انسانی موجود (ماده‌انگاری هستی، نفی قانون علیت و اعتقاد به صدفه، نفی/اهمال علیت غایی و . . .)

4. استکشاف مبانی انسان‌شناختی علوم انسانی موجود (فیزیکالیسم و انکار جوهر مجرد نفس، دوگانه‌انگاری، جایگاه انسان در نظام هستی، بریدگی انسان از مبدأ و معاد، ساحت‌های وجودی انسان و نسبت آن‌ها با یک‌دیگر، لیبرالیسم، سکولاریسم، اصالت سود مادی‌ـ‌دنیوی، عدم/جاودانگی انسان و . . .)

5. تبیین و تدوین مبانی معرفت‌شناختی علوم انسانی مطلوب (مثل واقع‌گروی، مبناگروی، منابع معرفت و اعتبار آن‌ها)، چگونگی و میزان تأثیر این مبانی در علوم انسانی اسلامی

6. تبیین و تدوین مبانی هستی‌شناختی علوم انسانی مطلوب (مانند تقسیم موجودات به مادی و غیرمادی، قانون علیت و گستره آن، فروعات قانون علیت مثل ضرورت، معیّت و سنخیت علی و معلولی، اقسام علت، علت حقیقی و مجازی)، چگونگی و میزان تأثیر این مبانی در علوم انسانی اسلامی.

7. تبیین و تدوین مبانی انسان‌شناختی علوم انسانی مطلوب (مانند دوساحتی بودن وجود انسان، اصالت روح مجرد، ترابط روح و بدن، تکامل‌پذیری روح انسان، وابستگی همه‌جانبه وجودی انسان به خالق، نیازمندی معرفتی انسان به خالق، جاودانگی انسان، اولویت زندگی اخروی بر زندگی دنیوی انسان)، چگونگی و میزان تأثیر این مبانی در علوم انسانی اسلامی

8. تبیین و تدوین روش صحیح در علوم انسانی مطلوب (منابع معتبر در پژوهش در حیطه علوم انسانی، جایگاه دلیل نقلی در علوم انسانی و چگونگی استناد به متون دینی در حل مسائل علوم انسانی)

ب‌) سایر فعالیت‌های پژوهشی

1. راه‌اندازی نشریه علمی «فلسفه و علوم انسانی»؛

2. تهیه کتاب‌شناسی توصیفی مطالعات بینارشته‌ای فلسفه و علوم انسانی؛

3. شناسایی و ترجمه آثار مرتبط با موضوعات پژوهشی از زبان‌های دیگر.

ساحت نیروی انسانی

1. شناسایی و به‌کارگیری محققان، اساتید و اعضای هیئت علمی از طریق طرح‌های پژوهشی؛

2. تعریف دوره دکتری برای تربیت پژوهش‌گران در حوزه مطالعات بینارشته‌ای فلسفه و علوم انسانی؛

3. تعریف طرح‌های پژوهشی مشترک ملی و بین‌المللی با محققان و اساتید سایر دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی داخلی و خارجی

ساحت گفتمان‌سازی

1. برگزاری نشست‌های تخصصی، جلسات هم‌اندیشی، کرسی‌های ترویجی و نظریه‌پردازی؛

2. برگزاری کارگاه‌های دانش‌افزایی برای اساتید فلسفه و علوم انسانی؛

3. برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی؛

برنامه دو‌ساله گروه

1. طرح‌های پژوهشی اعضای گروه و همکاران بیرونی در موضوعات مربوط فلسفه و علوم انسانی؛

2. برگزاری همایش بین‌المللی در موضوع فلسفه و علوم انسانی؛

3. راه‌اندازی نشریه پژوهشی در موضوع فلسفه و علوم انسانی.

برنامه پنج‌ساله گروه

  1. طرح‌های پژوهشی اعضای گروه و همکاران بیرونی در موضوعات مربوط به «فلسفه و علوم انسانی»؛

2. طراحی و اجرای کلان‌طرح در یکی از موضوعات کلان نسبت «فلسفه و علوم انسانی»؛

3. شناسایی و حمایت از پژوهش‌های محققان داخلی در حوزه «فلسفه و علوم انسانی»؛

4. شناسایی و ترجمه آثار فاخر در حوزه «فلسفه (غرب) و علوم انسانی»؛

5. شناسایی اساتید متخصص و پژوهش‌گران طراز اول در هر یک از علوم انسانی؛

6. شناسایی دانش‌آموختگان فرهیخته و دانشجویان توانمند مقطع دکتری و جهت‌دهی به رساله‌های دکتری؛

7. طراحی رشته «مطالعات بینارشته‌ای فلسفه و علوم انسانی» در مقطع دکتری

8. برگزاری نخستین دوره دکتری «مطالعات بینارشته‌ای فلسفه و علوم انسانی»؛

9. برگزاری مدرسه تابستانی «فلسفه و علوم انسانی» در محل مؤسّسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران؛

10. برگزاری نشست‌های علمی در قالب کرسی‌های ترویجی، نظریه‌پردازی، نقد و مناظره؛

11. برگزاری کارگاه‌های دانش‌افزایی برای اساتید فلسفه و علوم انسانی در دانشگاه‌های کشور.