حسین معصومی همدانی دکترای خود را در رشتة تاریخ علم دانشگاه پاریس اخذ نمود.وی سال‌ها به تحقیق و تدریس در تاریخ علم اسلامی مشغول بوده‌اند. همچنین ایشان پیش از این مسئولیت مدیر گروه مطالعات علم در موسسه نیز به عهده داشته‌اند.
پایان نامه
1. Les miroirs ardents par les sections coniques, sous la direction de Roshdi Rashed, Paris: Université de Paris VII - Jussieu, 1994.
2. L'optique et la physique celeste, sous la direction de Roshdi Rashed, Paris: Université de Paris VII, 1998.
سخنرانی‌های انگلیسی و فرانسه
1. “Sciences modernes et sciences traditionnelles en Iran au XIXe siècle”, SÉMINAIRE, TRANSMISSION DES SCIENCES ET DES TECHNIQUES DANS UNE PERSPECTIVE INTERCULTURELLE (XIXe SIÈCLE) :Étude comparative Égypte/Japon/etc.
2. “Optics in the Jāmi' al-'Ulūm of Fakhr al-Dīn Rāzī”, THE SECOND INTERNATIONAL CONFERENCE ON “THE HISTORY OF SCIENCE IN THE IRANIAN WORLD” 7-9 June 1998, Tehran, Iran.
3. “La lumière dans la tradition arabe”, Colloque : Le visible, l'image et la lumière, Le Mercredi 28, Avril, 1999.
4. “Le concept de mouvement en géométrie chez Ibn alHaytham et Khayyam: comparaison”, Omar Khayyam, Mathématicien, Philosophie et Poète, International Colloquium, UNESCO, September 20-22, 1999 in Paris, France.
5. “L’expérience de pensée chez Ibn al-Haytham (Lumière et expérimentation chez Ibn al-Haytham)”, Séminaire « Expérience et expérimentation avant le XVIIe siècle », Villejuif, Centre d’histoire des sciences et des philosophies arabes et médiévales, 8 décembre 2000.
6. “Roshdi Rashed et l’histoire de l’optique”, LES SCIENCES ARABES ET LA MODERNITE CLASSIQUE EN EUROPE Colloque International sur l’Histoire des Sciences Arabes, 2-3-4 novembre 2002, à l’Institut Supérieur des Sciences Appliquées Massaken Barzé – Damas.
7. “UN MORCEAU DU TRAITE D'ABU SAHL AL-KÛHÎ SUR LES CENTRES DE LA GRAVITE RETROUVE DANS UN TEXTE PERSAN”, Namur 2003 General Meeting - Program, Société Internationale d'Histoire des Sciences, et de la Philosophie Arabes et Islamiques/ International Society for the History of Arabic/Islamic Science.
8. “La tache lunaire : Avicenne et Ibn al-Haytham”, Séances d’octobre et de novembre consacrées à Avicenne (à l’adresse du Centre), Vendredi 17 décembre 2004.
9. “Al-Qūhî et le concept du moment d’un poids”, Colloque INTERNATIONAL SCIENCES ET PHILOSOPHIE EN IRAN AU Xe SIÈCLE AL-SIJZï ET SES CONTEMPORAINS, Vendredi 10 décembre 2004, Espace Congrès Les Esselières 3 Bd Chastenet de Géry, 94800 Villejuif Métro Léo Lagrange ligne 7 (800 m à pied) Métro Kremlin-Bicêtre ligne 7 + Bus 131.
10. “Alhazen et Galilée sur la lumière de la lune”, "Science and Philosophy: Knowledge Exchange in the Mediterranean (9th-16th Centuries), Florence, February 16 - 18, 2006.
11. “Tusi et la simplicite des corps celestes”, Samedi 31 mars 2007 : Nasir al-Din al-Tûsî : Science et philosophie.
12. “The Universality of Science: Examples from History”, Science as a Gateway to Understanding: International Workshop Proceedings, Tehran, Iran (2008) Development, Security, and Cooperation (DSC).
13. “Les coniques dans leCommentaire d’Ibn Yūnus sur les Constructions géométriques d’al-Buzjānī”, colloque international « Apollonius et ses successeurs : sur l’histoire de la géométrie », aura lieu du 14 au 17 juin 2011 à l’ENSA Paris-Val de Seine, 75013 Paris.
14. “Ibn Al-Haytham's theory of perception”, Conference on Cognitive Science, Iranian Institute of Philosophy, 2007.
آثار منتشره به زبان انگلیسی و فرانسه
1. “Remarks on the manuscript tradition of some optical works of Ibnal-Haytham”, Editing Islamic MSS on Science Proceedings of Fourth Conference of al-Furqān Islamic Heritage Foundation, 1996.
2. “Al-Khayyâm mathematician” (Review on :Paris, Librairie scientifique et technique Albert Blanchard (Collection science dans l’histoire), 1999, x + 428 p.), Abstracta Iranica, vol. 22, 1999.
3. “History of science in Iran in the last four centuries”, The Different aspects of Islamic culture, vol. 4, pt.2, Science and technology in Islam: Technology and applied sciences, ed. A. Y. Al-Hassan, Maqbul Ahmed, A. Z. Iskandar, UNESCO publication, Paris, 2001.
4. “Ibn al-Haytham e la nuova fisica”, Storia della scienza, Vol. III, La civiltà islamica, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, Rome, 2002.
5. “The Light Ray between the Mathematical and the Physical Object”, Proceeding of the First Seminar on Philosophy of Mathematics in Iran, Tehran, 2003.
6. “La lumière et sa propagation chez Alhazen et Avicenne”, Du visible à l’intelligible. Lumière et ténèbres de l’antiquité à la Renaissance, ed. C. Trottmann and A. Vasiliu, Paris, 2004.
7. “La voie lactée : Ibn al-Haytham et Ibn Rushd”, La lumière de l'intellect. La pensée scientifique et philosophique d'Averroès dans son temps : actes du IVe colloque international de la SIHSPAI, Société internationale d'histoire des sciences et de la philosophie arabes et islamiques, Cordoue, 9-12 décembre 1998 / Édités par Ahmad Hasnawi ; préface de Roshdi Rashed.
سخرانی‌ها
1. اصناف ریاضی دانان در دوران اسلامی و جایگاه کاشانی در میان آنان، همایش میراث علمی غیاث الدین جمشید کاشانی، کاشان، 3-4 اسفند 1390.
2. انسان روی ماه: مسألۀ لکه‌های ماه از ابن هیثم تا نصیر الدین طوسی، میراث علمی و فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی، 4-5 اسفند، 1389.
3. قطب الدین شیرازی و نورشناسی ابن هیثم، همایش بین المللی جایگاه شخصیت و آراء علامه قطب الدین شیرازی (حکیم ،موسیقی شناس ، و طبیب قرن هفتم هجری قمری)، 1-2 خرداد 1385.
4. مسألۀ اندازه‌پذیری کمّیات پیوسته: ابن‌سینا و خواجه نصیر طوسی، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، چهار شنبه 16 فرودین ماه 1391.
5. ابن‌هیثم و مسألة کمّی کردن کیفیات، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، 8 مرداد ماه 1389.
6. میراث علمی طوسی، همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، 6-7 اسفند 1390.
7. زبان فارسی و زبان علم، شهر کتاب مرکزی، 5 شهریور 1387.
8. ابوریحان بیرونی، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، 13 شهریور 1385.
9. نظریهها و مسئلۀ تراکم شواهد تجربی: نمونههایی از نظریات علمی کهن.، پژوهشگاه دانشهای بنیادی، 22 فروردین ماه 1390.
10. تحلیل و ترکیب، دانشگاه تربیت معلم کرج، 1385.
11. پیامدهای گسست میان علم و فلسفه، همایش روز جهانی فلسفه، 30 آبان – 1 آذر 1389.
12. نورشناسی ابن هیثم، همایش نجوم؛ قبل و بعد از گالیله، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، 11-10 بهمن 1387
13. تاریخ ریاضیات در دوران اسلام، دستاوردها، پژوهش‌ها و مسایل ریاضی، چهلمین کنفرانس ریاضی کشور، 26 تا 29 مرداد ماه 1388.
14. ابن هیثم و تبدیلات هندسی، خانه ریاضیات اصفهان، دوازده دی ماه 80.
15. آسیب‌شناسی زبان فارسی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 11 بهمن 1389.
16. در دفاع از ژورنالیسم فرهنگی، چهارمین دوره جایزه مهتاب میرزایی، مرکز همایش‌های بین‌المللی رایزن، 24 تیر ماه 1389.
17. ظرفیت و محدودیت‌های زبان فارسی در انتقال مفاهیم فلسفی و انتزاعی، در جمع دبیران فلسفه آموزش و پرورش منطقه 18 تهران، گزارش سخنرانی: مهرنامه 3 خرداد 1389؛ فرهیختگان، ؛ اطلاعات، شمارۀ 288، مهر 1388.
18. ماه از ابن هیثم تا گالیله، دانشگاه صنعتی شریف، 1 اردیبهشت 1387.
19. ابن هیثم: حرکت در هندسه و تبدلات هندسی، دانشگاه صنعتی شریف، 10 اردیبهشت 1382.
20. معرفی کتاب ِ «در مایه‌های ایرانی/سر گئی یسنین»، موسسه ی فرهنگی هنری رنگ واژه، آبان 1389.
سابقۀ تدریس
1. کارگاه ترجمه متون انگلیسی، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، نیمسال دوم سال تحصیلی 90 ـ 1389.
2. ادبیات فارسی، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی، سال‌های 82-86.
3. فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی، سال‌های 82-86.
4. تاریخ علم، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی، کارشناسی، سال‌های 82-86.
5. تاریخ علم 2، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی ارشد، کارشناسی، سال‌های 82-86.
6. منطق، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی ارشد، کارشناسی، سال‌های 82-86.
7. تاریخ ریاضیات، دانشگاه صنعتی شریف، کارشناسی، کارشناسی، سال‌های 82-86.
8. تاریخ اپتیک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتری، سال 88.
9. فلسفه علم، دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، سال 85.
10. ریاضیات در دورۀ اسلامی (گرایش نجوم)، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد، سال 84 تا کنون.
11. ریاضیات در دورۀ اسلامی 1، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد، سال 84 تا کنون.
12. ریاضیات در دورۀ اسلامی 2، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد، سال 84 تا کنون.
نظارت بر پایان‌نامه‌ها
1. رساله زبده‌الهیئه خواجه نصیرالدین طوسی: تصحیح و تحقیق/حنیف قلندری، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1386.
2. شرح و تصحیح رساله البدیع فی علم الحساب از مسعود بن احمد خاصبکی/مرجان خان بگی دوگاهه، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1386.
3. آموزش ریاضی در دارالفنون (عصر قاجار)/ محمد پسندیده، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1386.
4. جزء لایتجزی در طبیعیات فخر رازی/بنفشه افتخاری، استاد مشاور پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1386.
5. ویرایش متن عربی، ترجمۀ فارسی و شرح کتاب فی جرمی النیرین و بعدیهما لارسطرخوس/حمید پروانه چلارسی، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1388.
6. الرسالة المعینیة خواجه نصیرالدین طوسی: تصحیح و تحقیق/حسن امینی، استاد مشاور پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1387.
7. نظریۀ «خطوط متوازی» در منابع «دورۀ اسلامی»/ محمد حسین احمدی، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران، 1386.
8. ویرایش و شرح باب سوم و چهارم و پنجم کتاب فارسی کشف القناع عن اسرار القطّاع/یونس مهدوی، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1388.
9. اسطرلاب خطی: توصیف، ساختار و کاربرد (ویرایش، ترجمه و شرح رسالة فی الاصطرلاب الخطّی شرف الدین طوسی، و رسالة فی عمل عصاء الشرف الطوسی تقریر شدۀ طوسی به کمال الدین ابن یونس و باب پنجم فن سوم و باب چهاردهم فن چهارم کتاب جامع المبادی و الغایات ابوالحسن عمر مراکشی)/ سجاد نیک‌فهم خوب‌روان، استاد مشاور پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1388.
10. ویرایش، ترجمه و شرح فصل اول از کتاب البصائر فی علم المناظر کمال‌الدین فارسی/مریم فرحمند، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1388.
11. ویرایش، ترجمه و شرح تحریر اکر تئودوسیوس تألیف خواجه نصیرالدین طوسی/معصومه امیری مقدم، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1389.
12. مبانی ریاضی و کاربردهای اسطرلاب با تاکید بر متون کهن، «تسطیح الاسطرلاب» محی الدین مغربی/محمد مظفری، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1386.
13. مدل سیاره ای قطب الدین شیرازی برای سیارات خارجی (مریخ، مشتری و زحل) بر اساس کتاب اختیارات مظفری/امیر محمد گمینی، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1387.
14. پایه‌های نظری، ساختمان و عملکرد پرگار تام به انضمام تصحیح، ترجمه و شرح «مقالة البرکار الکامل التام» از هبة الله بدیع الاسطرلابی/محمود شهیدی، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1390.
15. بررسی بحث مجانبهای هزلولی در آثار ریاضی دانشمندان دورۀ اسلامی به همراه ترجمه و تحقیق رسالۀ سجزی با عنوان فی کیفیة التصور الخزین الذین یقربان و لا یلتقیان/زینب کریمیان، استاد راهنمای پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1391.
16. ترجمه و شرح مأخوذات ارشمیدس/راحیل فارابی، استاد مشاور پایان نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران، 1391.
17. بررسی سنت نگارش آثار هیأت در دورۀ اسلامی به همراه تصحیح، ترجمه و تحقیق دربارۀ رسالۀ منتهی الادراک فی تقاسیم الافلاک از عبدالجبار خرقی/حنیف قلندری، استاد راهنمای پایان نامه دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1391.
18. مقدمه‌ای بر دانش ریاضیات معماری در دورۀ اسلامی/جعفر طاهری، استاد مشاور پایان نامه دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 1388.
19. دینامیک نزد ارسطو، فیلوپونوس، ابن سینا، بوریدان/محمد جواد اسماعیلی، استاد راهنمای پایان نامه دکتری، مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران، 1388.
20. بررسی و شرح روش میرزا ابوتراب در محاسبه وتر ثلث قوسی که وتر آن معلوم است بر اساس رساله در معرفت وتر ثلث قوس معلومه الوتر/فاطمه دوست قرین، استاد مشاور پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، 1388.
21. تصحیح و شرح شش مقاله فن اول از جمله چهارم دره التاج اثر قطب الدین شیرازی/فاطمه دوست قرین، استاد راهنمای پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، 1391.
مقاله‌های دایرةالمعارفی
1. استقرا ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 8، 1377.
2. بطلمیوس(بخش دوم) ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 12، 1383.
3. بنی موسی ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 12، 1383.
4. تئون ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 16، 1387.
5. تثلیث زاویه ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، 1385.
6. تجربه-درعلوم فیزیکی ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، 1385.
7. تحلیل وترکیب ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، 1385.
8. تربیع دایره ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، 1387.
9. تضعیف مکعب ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 15، 1387.
10. ثابت بن قره ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 16، 1387.
11. جالینوس ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 17، 1388.
12. جبرومقابله ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 17، 1388.
13. جزلایتجزی ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 18، 1389.
14. جسم ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 18، 1389.
15. جوامع ، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 18، 1389.
16. جبر و مقابله، دانشنامۀ جهان اسلام، جلد 9، 1384.
17. خواجه نصیر، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد سوم، 1388.
18. بوزجانی، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد دوم، 1386.
19. سهراب سپهری، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد سوم، 1388.
20. طنز در شعر سعدی، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، زیر چاپ.
کتاب‌های تألیفی
1. استاد بشر: پژوهش‌هایی در زندگی، روزگار، فلسفه و علم خواجه نصیرالدین طوسی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1390 .
2. پیامی در راه؛ نظری به شعر و نقاشی سهراب سپهری، تهران، طهوری، 1371.
3. زندگی‌نامه خدمات علمی و فرهنگی پروفسور رشدی‌راشد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385.
کتاب‌های ترجمه شده
1. ای‍ران‍ی‍ه‍ا چ‍ه روی‍ای‍ی در سر دارن‍د؟ (تهران: 1357)/م‍ی‍ش‍ل ف‍وک‍و، تهران: شهر کتاب، ه‍رم‍س، 1377.
2. جزء و ک‍ل/ورن‍ر ه‍ای‍زن‍ب‍رگ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1382/1386.
3. خ‍اک‍س‍ت‍ر ن‍ات‍م‍ام: گ‍زی‍ده ش‍ع‍ره‍ا/ رن‍ه ش‍ار، تهران: شهر کتاب، ه‍رم‍س، 1386.
4. دکارت/تام سورل، تهران، طرح نو، 1379.
5. ش‍ان علم (متن ده سخنرانی)/ ک‍ارل ف‍ردری‍ش‌ف‍ن وای‍ت‍س‍ک‍ر، تهران: نشر پ‍رواز، 1379.
6. فلسفه علوم طبیعی/ ک‍ارل ه‍م‍پ‍ل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1369.
7. کیهان‌شناسی/پیتر کولس؛ ترجمه فیروز آرش؛ زیر نظر محمدرضا خواجه‌پور، حسین معصومی‌همدانی، تهران: فرهنگ معاصر، 1390.
8. مردم شناسی و هنر، گفت و شنود با کلود لوی اشتروس/نویسنده ژرژ شاربونیه، تهران: ماهی، 1387.
9. نسبیت خاص و عام و کیهانشناختی/ریندلر، ولفگانگ، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375.
10. نظریه کوانتومی/پولکینگ هورن، ج. سی، تهران، فرهنگ معاصر، 1388.
11. نووه چنتو (تک‌گویی)/ الساندرو باریکو، انتشارت نیلوفر، 1385.
12. ترمودینامیک تعادل/ کلمنت جان ادکینز، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375.
مقالات فارسی منتشر شده
1. از آسمانی دیگر، نشر دانش، ش 97، تابستان 1380: ص 27 - 37.
2. از مراغه به هند، نشر دانش، سال 19، ش 3، پاییز 1381: ص 78 - 81.
3. آئینه سوزان افلاطون، نشر دانش، ش 92، بهار 1379: ص 3 - 15.
4. برهان و علیت در طبیعیات و علوم ریاضی: ارسطو، ابن‌سینا، ابن‌رشد، ابن‌هیثم، نامه مفید، سال 14، ش 65، اردیبهشت 1387: ص 3 – 34.
5. پیشگامان شعر امروز عربی، نشر دانش، سال 19، ش 3، پاییز 1381: ص 74.
6. جام عدل، ت‍ام‍ل‍ی در معنای بیتی از حافظ، نشر دانش، سال 19، ش 1، بهار 1381: ص 18 - 30.
7. خط فارسی و رایانه، نشر دانش، ش 101، تابستان 1381: ص 2 - 6.
8. رشدی راشد و تاریخ ریاضیات، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 12، 1 بهمن 1385: ص 25 – 26.
9. زبان فارسی و تاریخ علم، نشر دانش، سال 15، ش 6، مهر، آبان 1374: ص 2 ـ 5.
10. سنت و بی سنتی فلسفی، نگاه نو، ش 79، آبان 1387: ص 19-24.
11. سنت و بی‌سنتی فلسفی، نگاه نو، ش 78، مرداد 1387: ص 50 – 55.
12. علاجی بکن کز دلم خون نیاید، نشر دانش، ش 98، پاییز 1380: ص 5 - 8.
13. کتابی از مکتب نجومی مراغه، نشر دانش، سال 16، ش 4، زمستان 1378: ص 93 - 94.
14. نقد کتاب: پاسخ دن‍دان‌ش‍ک‍ن، نشر دانش، سال 19، ش 3، پاییز 1381: ص 5 - 9.
15. سپهری و مشکل شعر امروز، کیهان فرهنگی، اردیبهشت 1365، شماره 26، ص 23 - 27.
16. رساله‌ای در اثبات هیأت جدید، معارف، مرداد، آبان 1363، شماره 2، ص 117 - 186.
17. میان فلسفه و کلام: بحثی در آراء طبیعی فخر رازی، معارف، فروردین - تیر 1365، شماره 7، 195 – 276.
18. حروف چینی دستی، نشر دانش، آذر و دی 1359، شماره 1، ص 13 – 15.
19. سیری نو در سیره پیامبر، نشر دانش، بهمن و اسفند 1359، شماره 2، 5 صفحه - از 24 – 28.
20. حروف چینی ماشینی، نشر دانش، بهمن و اسفند 1359، شماره 2، 3 صفحه - از 52 – 54.
21. بیماریهای ویراستاری، نشر دانش، مرداد و آبان 1360، شماره 5 و 6، 74 – 81.
22. بحثی در زبان اخلاقی قرآن، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1361، شماره 9، ص 26 – 43.
23. گامی در راه ناآشنایی بیشتر با اقبال، نشر دانش، مرداد و شهریور 1361، شماره 11، ص22 – 26.
24. ترجمه متون ریاضی و تأثیر آن بر زبان فارسی، نشر دانش، بهمن و اسفند 1361، شماره 14، ص 16 – 23.
25. ریاضیات در دوران پیش از تاریخ، نشر دانش، مرداد و شهریور 1362، شماره 17، ص 76 – 77.
26. حرف تازه ابن هیثم، نشر دانش، مهر و آبان 1362، شماره 18، ص 47 – 58.
27. دوره آثار آینشتاین، نشر دانش، بهمن و اسفند 1362، شماره 20، ص 45 – 47.
28. کتابی کهن در علم حساب، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1363، شماره 21، ص 70 – 71.
29. کتاب در هشتاد سال پیش، نشر دانش، خرداد و تیر 1363، شماره 22، ص 5 – 19.
30. وضع کتاب در ماههای اخیر و آینده آن، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1364، شماره 27، ص 2 – 3.
31. از خیالی صلحشان و جنگشان، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1364، شماره 27، ص 32 – 45.
32. در دشواری و ضرورت تألیف، نشر دانش، مرداد و شهریور 1366، شماره 41، ص 14 – 21.
33. آفتابه لگن هفت دست...، نشر دانش، مرداد و شهریور 1366، شماره 41، ص 62 – 68.
34. چرا حافظ؟، نشر دانش، مهر و آبان 1367، شماره 48، ص 2 – 10.
35. مانسونژ موجود ناشناخته، نشر دانش، بهمن و اسفند 1367، شماره 50، ص 58 – 66.
36. قانون مطبوعات و مسئله مجلات علمی و فنی، نشر دانش، مهر و آبان 1368، شماره 54، ص 2 – 3.
37. آثار یک ریاضیدان ناشناخته ایرانی، نشر دانش، آذر و دی 1368، شماره 55، ص 50 – 51.
38. از بهر خدا مخوان!، نشر دانش، خرداد و تیر 1369، شماره 58، ص 71 – 71.
39. جهان نمای خوارزمی، نشر دانش، خرداد و تیر 1369، شماره 58، ص 80 – 81.
40. سرگذشت اندیشه ها، نشر دانش، خرداد و تیر 1370، شماره 64، ص 43 – 49.
41. تاریخ پرماجرای اسماعیلیان، نشر دانش، خرداد و تیر 1370، شماره 64، ص 63 – 65.
42. خواندن و نوشتن، نشر دانش، بهمن و اسفند 1370، شماره 68، ص 2 – 5.
43. انقلاب دکارتی، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1371، شماره 69، ص 42 – 47.
44. گونه های زبان در شعر نو فارسی، ضمیمۀ نامه فرهنگستان، اردیبهشت 1384، شماره 20.
45. کتابی از مکتب نجومی مراغه، نشر دانش، سال شانزدهم، زمستان 1378، شماره 4، ص 93 – 94.
46. آئینه سوزان افلاطون، نشر دانش، سال هفدهم، بهار 1379، شماره 1، ص 3 – 15.
47. از آسمانی دیگر، نشر دانش، سال هجدهم، تابستان 1380، شماره 2، ص 27 – 37.
48. علاجی بکن کز دلم خون نیاید، نشر دانش، سال هجدهم، پاییز 1380، شماره 3، ص 5 – 8.
49. خط فارسی و رایانه، نشر دانش، سال نوزدهم، تابستان 1381، شماره 2، ص 2 – 6.
50. پاسخ دندان شکن، نشر دانش، سال نوزدهم، پاییز 1381، شماره 3، ص 5 – 9.
51. پیشگامان شعر امروز عربی، نشر دانش، سال نوزدهم، پاییز 1381، شماره 3، ص 74 – 74.
52. از مراغه به هند، نشر دانش، سال نوزدهم، پاییز 1381، شماره 3، ص 78 – 81.
53. واژه گزینی و استقلال زبان فارسی، نشر دانش، سال بیستم، بهار 1382، شماره 1، ص 2 – 7.
54. معناشناسی قرآن در سرزمین آفتاب تابان، گلستان قرآن، تیر 1379، شماره 14، ص 30 – 34.
55. زبان فارسی و تاریخ علم، نشر دانش، مهر و آبان 1374، شماره 90، ص 2 – 5.
56. باغبان کتاب، بخارا، خرداد و تیر 1384، شماره 42، ص 368 – 374.
57. رشدی راشد و تاریخ ریاضیات، اطلاعات حکمت و معرفت، سال اول، بهمن 1385، شماره 12، ص 369 – 370.
58. فخر رازی و مسأله حرکت وضعی زمین، تحقیقات اسلامی، زمستان 1365 و بهار 1366، شماره 2 و 3، ص 89 – 114.
59. پدیدارشناسی و فلسفه علم/آرون گورویچ، فرهنگ، پائیز 1371، شماره 11، ص 69 – 90.
60. خواندن و نوشتن، کلک، خرداد 1371، شماره 27، ص 155 – 155.
61. حسام الدین سالار و جامع قوانین علم الهیته او، مجلۀ تاریخ علم، شمارۀ 9، 1390.
62. گالیله یا گالیله‌ها؟، مهرنامه، شماره 8، دی 1389.
63. ابصار در فلسفة صدرالدین شیرازی، مجمو‌عۀ مقالات همایش نخستین کنگرۀ ملا صدرا، بنیاد حکمت صدرا، 24 دی 1388.
64. فخر رازی و ابن هیثم، خرد جاودان یادنامۀ سید جلال الدین آشتیانی، 1377.
65. طنز در پند سعدی، جشن‌نامۀ استاد دکتر محمّدعلی موحّد، به‌کوشش فرهنگستان زبان و ادب فارسی، زیر نظر: دکتر حسن حبیبی، چاپ اول: 1386
66. کندی، ابن سینا و مبانی علم مناظر، جشن‌نامۀ استاد دکتر محمد خوانساری، به کوشش فرهنگستان زبان و ادب فارسی، زیر نظر: دکتر حسن حبیبی، چاپ اول: 1384، صص 475-508
67. در دفاع از ژورنالیسم فرهنگی، فصلنامه نگاه نو، شمارۀ 86، برگرفته از سخنرانی در چهارمین دوره جایزه مهتاب میرزایی، نگاه نو، مرکز بین‌المللی همایش‌های رایزن.
68. درک تاریخ، یادنامۀ ایرج افشار، مهرنامه، شماره 11، اردیبهشت 1390.
69. نجوم قدیم چیست؟، ماهنامۀ نجوم، شمارۀ 183، اسفند 1387.
70. فصلنامه نگاه نو، شماره 78، مرداد 1387؛ شماره 79، آبان 1387.
71. سیره تحول روشهای ترجمه شعر در ایران، فصلنامه مترجم، شماره 43، بهار و تابستان 1385.
مقالات ترجمه شده
1. تاریخ علم اسلامی/رشدی راشد، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 1 ، فروردین 1386، ص 56 – 58.
2. مهندسی مکانیک در میان مسلمانان/دونالد ر.هیل، نشر دانش، خرداد و تیر 1362، شماره 16، ص 2 – 15.
3. سفر داوران/باربارا ریت، نشر دانش، بهمن و اسفند 1363، شماره 26، ص 60 تا 62.
4. فن چاپ پیش از گوتنبرگ/دانیل جی. بورستین، نشر دانش، بهمن و اسفند 1365، شماره 38، ص 36 تا 43.
5. ایرانشناسی در لهستان/آناکراسنو ولسکا، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1368، شماره 51، ص 16 تا 26.
6. شیخ بهائی و «کشکول» او/دوین جی استوارت، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت 1370 - شماره 63، ص 44 تا 47.
7. جام عدل/ تأملی در معنای بیتی از حافظ، نشر دانش، سال نوزدهم، بهار 1381 - شماره 1، ص 18 تا 30.
8. تاریخ علم اسلامی/رشدی راشد، اطلاعات حکمت و معرفت، سال دوم، فروردین 1386 - شماره 1، ص 56 تا 58.
9. ماه پس از آپولو/ریچارد لویس، آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، دوره چهل و پنجم، اسفند 1354، شماره 6، ص 378 تا 384.
10. ساعتهای زیستی/جی جی ویترو، آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، دوره چهل و ششم، آذر 1355، شماره 3، ص 149 تا 161.
11. فرهنگ چیست؟/گیتانوسالوه مینی، آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، آذر 1354 - شماره 134، ص 177 تا 187.
12. داستان زناکار/آلبر کامو، فصلنامه نگاه نو، سال بیستم، شماره 86، آبان 1389.