به گزارش روابط عمومی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، از آخرین کتاب‌های انتشارات مؤسسه رونمایی شد. در ادامه خبر این کتب معرفی می‌شوند.
فهلوی‌نامه؛ مجموعه‌مقالات همایش سهروردی و احیاء حکمت فهلوی
سهروردی حکمت ایرانی یا فُرس قدیم را در کتاب خویش موسوم به حکمةالاشراق، به نحو بی‌سابقه‌ای زنده ساخته است، چنان‌که خود در کتاب کلمةالتّصوّف با عبارت‌هایی به‌یادماندنی چنین می‌نگارد: «و قد أحیینا حکمتهم النوریة الشریفة الّتی یشهد بها ذوق افلاطون و من قبله فی کتابنا المسمّی بحکمةالاشراق، و ما سبقت إلی مثله». همایش «سهروردی و احیاء حکمت فهلوی» که در شهریور ماه ۱۳۹۹ در مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران برگزار شد، بررسی چگونگی این احیا را با رجوع به منابع باستانی، و به‌ویژه شاهنامه و کتب پهلوی و نصوص وحی و تنزیل قدیم - یعنی اوستا - و نیز کاوش در طرایق مزدایی، اعم از زُروانی و مهری و مزدکی، وجهۀ همّت خود قرار داد. در کتاب حاضر، مقالات همایش با ارتباط بیش یا کم به موضوع اصلی، با تبویب وافی و ویرایش کافی در یک مجلّد با عنوان فهلوی‌نامه گردآوری شده است. بدیهی است همایشی در زمینۀ مطالعات بین‌رشته‌ای که در آن علوم و فنون گوناگونی مانند منطق و فلسفه، تاریخ و باستان‌شناسی، ادب فارسی و ادب عربی، فلسفۀ اسلامی و فلسفۀ غرب، فلسفۀ سیاسی و جامعه‌شناسی، فولکلور و فلسفۀ هنر، فرهنگ و زبانهای باستانی و ادیان و عرفان، در بزم با فرّ و شکوه اشراق روبه‌روی یکدیگر می‌نشینند، ناگهان و در یک چشم بر هم زدن به مقصود بزرگ خود نائل نمی‌شود، ولی همین که توجّه اهل بصائر به اهمّیّت این‌گونه مسائل تطبیقی جلب شده باشد، می‌توان گفت که همایش در کار خود تا حدودی موفّق بوده است.
آشنایی با حکمت فهلوی
حکمت اشراق را گاه از دید ابن‌سینا بررسی کرده‌اند و گاه از دید صدرالمتألّهین، و کمتر محقّقی همانند هانری کربن پیدا شده است که اسرار سهروردی را نه از ظنّ خود، بلکه از درون تعالیم او جستجو کند، ولی همین فیلسوف اخیرالذکر نیز مع‌الاسف با توقّف در نیمه‌‌راه، لباب حکمت اشراق را با آراء و اهواء مانویه و اسمعیلیه و آذرکیوانیه، و به‌ویژه با مطالب شیخیه، پاک در هم آمیخته است. عنصر اصلی حکمت سهروردی، طلب خمیرۀ ازلی و ابدی- یا پوریوتکیشی به لفظ پهلوی- است که شیخ اشراق آن را در سه سنّت ایرانی و اسلامی و یونانی جُسته و یافته است. حکمت ایرانی در زبان و بیان سهروردی، حکمت خسروانی یا حکمت فهلوی نام گرفته و او خصوصاً در چارچوب کتاب حکمةالاشراق در پی احیاء و تجدید آن بوده است. در کتاب حاضر که گونه ای درسنامه به شمار تواند رفت، با کاوش در متون دو زبانهای مانند هیاکل‌النّور و الواح عمادی - هر دو از شیخ اشراق - و جزئی از شاهنامۀ فردوسی و کل نامۀ تنسر و پاره‌ای از متون اندرزی پهلوی و جملگی آبان‌یشت اوستا، کوشیده‌ایم تا دریابیم که ابعاد گوناگون احیاء حکمت فهلوی چیست؟ همچنین، حکمت اشراق صرفاً در جنبۀ بحثی و استدلالی خلاصه نمی‌شود، و جنبۀ ذوقی آن هرگز کم‌اهمّیّت نیست. به همین مناسبت، ترجمه و توضیح دعای صباح حضرت امیر(ع) که گنج شایگان اشراق و عرفان باشد، به‌منزلۀ زیب و زیور رخشان یا شمسۀ این دفتر است.
دیگری؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت روز جهانی فلسفه سال 1400
فلسفه و فلسفیدن امری است جهانی. و روز جهانیِ فلسفه فرصتی است برای اندیشیدن به این دست‌آورد بشری و ارج نهادن آن. و سراسر طبیعی است که مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، به بزرگداشت این روز بپردازد. از سال ۱۳۸۶ خورشیدی تاکنون، هر‌ساله این بزرگداشت برگزار شده و موضوعات متنوعی بهانۀ گرد‌آمدن پژوهندگان قرار گرفته است. موضوع سال ۱۳۸۶، «مبانی نظری گفتگو (من و دیگری)» بوده است و موضوع سال ۱۴۰۰، «دیگری». شگفتا که موضوع سال اخیر بی‌نسبت با موضوع نخستین نیست؛ با این تفاوت که در آنجا «من» در کانون قرار گرفته و در نزد ما این «دیگری» است که در میانه، استوار ایستاده است؛ باشد که سیر توجّه ما به دیگری، بیش و به باشد.
فضیلت فکری در کار دانشگاهی
فعالیت دانشگاهی دربردارندۀ انواعی از گفتارها و کردارها است که همچون هر گفتار و کردار انسانیِ ارادیِ دیگر، می‌تواند در معرض داوری اخلاقی قرار گیرد. این داوری‌ها میتوانند سلبی و ناظر به اعمالی باشند که از ارزش فعالیت دانشگاهی می‌کاهند؛ در ایـن صـورت، اقسـامی از فعالیـت‌های دانـشگاهی، از نـظـر اخــلاقــی، نـادرســت شـمــرده مـی‌شــونــد و شـخـصِ دانــشگـاهـی از ارتــکاب آن‌ها بازداشتـه می‌شود؛ همچنین، می‌توانـنـد ایجابی باشند و اعمالی را نشان دهند کـه بر ارزش فعـالیـت دانـشگاهی می‌افزاینـد؛ دراین صورت، اقـسامـی از فعالیت‌های دانشگاهی، از نظر اخلاقی، درست و حتی، به‌بیانی قوی‌تر، وظیفه شمرده می‌شوند. آیا این تلقیِ کلی از اخلاق فعالیت دانشگاهی برای ارزیابی اخلاقیِ آنچه دانشگاهیان انجام می‌دهند کفایت می‌کند و آیا می‌تواند راهنمایی برای رشد اخلاقی آنان باشد؟ استدلال اصلی این کتاب آن است که نظریۀ فضیلت، هم در وجه عملی هم در وجه فکریِ خود، برای ارزیابی فعالیت دانشگاهی مبنای نظریِ مناسبی فراهم می‌کند. فضیلت‌های اخلاقی و فکری خصلت‌هایی هستند که میتوانند فعالیت دانشگاهی را کمال بخشند و، در نقطۀ مقابل، رذیلت‌های اخلاقی و فکری خصلت‌هایی هستند که فعالیت دانشگاهی را تنزل می‌دهند و از کارکرد مناسب و ارزشمند باز می‌دارند. علاوه بر اهمیت خصلت‌های منشیِ فضیلت‌مندانه در تک‌تک افراد، ساختاری نیز که افراد در آن زندگی و فعالیت می‌کنند باید از ویژگی‌هایی برخوردار باشد که ظهور این خصلت‌ها را میسّر کند. بر همین اساس، علاوه بر منش فضیلت‌مندانۀ دانشگاهیان، نیازمند دانشگاه به‌مثابۀ نهاد فضیلت‌مند هستیم، نهادی آزاد، مستقل و واجد روابط دانشگاهیِ فضیلت‌مندانه. نگریستن به زندگی و عمل الگوهای دانشگاهیِ فضیلت‌مند راهبر ما به سوی آراستگی به فضیلت‌های اخـلاقـی و فکــری در کــار دانـشگاهـــی و ســاختــن دانــشــگاه بــه‌منـزلۀ نـهــادی فضیلت‌مند است.