به گزارش روابط عمومی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، به اهتمامِ «گروه فلسفه اسلامی» مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، کرسی ترویجیِ «عشق از منظر اخوان‌الصفاء» در روز سه‌شنبه 2 آبان‌ماه ساعت 16، با ارائه حجه‌الاسلام والمسلمین ضرابی، نقادی حجه الاسلام و المسلمین دکتر سیداحمد غفاری، و به مدیریت حجه الاسلام و المسلمین دکتر محمد صادق علی‌پور، در شعبه قم مؤسسه برگزار شد. در ادامه گزارش این نشست از نظر می‌گذرد:
در این کرسی، حجه الاسلام و المسلمین ضرابی ابتدا توضیحِ به‌نسبت کاملی از مقاله خود ارائه کردند. سپس ناقد محترم و برخی حاضران پرسشها و نقدهایی نسبت به کلام نویسنده محترم ابراز داشتند. در انتها نیز نویسنده محترم ضمن پذیرش برخی اشکالات، برخی دیگر را پاسخ دادند.
حجه الاسلام ضرابی پس از اشاره به مهجوریت فلسفه اخوان الصفا، تأکید کردند در شیعه بودن اخوان الصفا تردیدی وجود ندارد. ایشان ضمن معرفی کتاب رسائل اخوان الصفا که در 52 رساله نوشته شده، از کتاب الرساله الجامعه نام بردند که در واقعف رمز گشای کتاب رسائل است. در ادامه با اشاره به چیستی عشق، فایده عشق، انواع عشق، مبدأ عشق و گوناگونی معشوق توضیحاتی ارائه کردند.
ایشان معقتدند از دیدگاه اخوان الصفا، عشق نوعی اتحاد است که عاشق با معشوق خود پیدا میکند. از دیدگاه اخوان، عشق میتواند انسان را به معشوق و در جهت رسیدن به او حرکت دهد. از این رو، عشق حقیقی میتواند مبدا حرکت انسان به سوی خدا و امور الهی باشد.
اخوان معتقدند می‌توان عشق را با توجه به انواع نفوس به عشق نباتی، عشق حیوان و عشق انسانی تقسیم کرد. عشق انسانی بالاترین مرتبه عشق و در واقع همان عشق حقیقی است. بهعبارتی، نفس ناطقه به سوی معارف و فضائل حقیقی گرایش دارد و این گرایش چیزی جز همان عشق نیست.
از دیدگاه اخوان الصفا، مبدأ عشق همان التفات و توجه عاشق به معشوق است. در واقع عاشق با توجه به معشوق به سوی او حرکت میکند. این حرکت در عشق نفسانی، که همان عشق حقیقی است، از جنس معقولات است نه شهوت.
در بخش دوم، این نشست ناقد محترم پس از اشاره به نقاط قوت این نوشته و تأکید بر کاربردی و مفید بودن این قبیل موضوعات، نقدهایی در سه حوزه ویرایش، ساختار و محتوا بیان کردند.
ناقص بودن چکیده، فقدان مقدمه و پیشینه، عدم یکنواختی در ارجاعات و ضعف در منابع مهم‌ترین اشکالات ویرایشی است.
گزارش‌وار بودنِ این اثر و در نتیجه حضور کم‌رنگ نویسنده محترم در این اثر نیز مهم‌ترین نقص ساختاری این مقاله است.
عدم تفکیک بین عشق حقیقی و مجازی و مبهم گذاشتن رابطه این دو، تبیین ناقص برخی نکات از جمله مبهم گذاشتن ملاک عشق‌ورزی میان علت و معلول و عدم تمایز میان ملاک عشق علت به معلول و معلول به علت، عدم تمایز بین بیان علت و بیان پیامدها و آثار، فقدان ملاک روشن برای راه‌یافتن برخی مباحث (از جمله محبت به کودکان) و غیر مرتبط بودن برخی نقل قول‌ها از جمله مهم‌ترین نکاتی بودکه مورد اشاره ناقد محترم قرار گرفت.
مهم‌ترین پرسش‌های حاضران در جلسه نیز عبارت است از: پرسش از جایگاه اموری مانند هنر، زیبایی شناسی در اندیشه اخوان و همچنین پی‌جویی آورده اصلی اخوان در مسئله عشق و نسبت و رابطه بین سطوح و لایه‌های مختلف عشق و نقش آن در کاربردی کردن آن بود.
در انتها نویسنده محترم در مورد اشکالات ویرایشی ابراز داشتند نسخه ارائه شده از مطالب، نسخه نهایی نبوده و از این رو نقائص ویرایشی در نسخه نهایی برطرف خواهد شد.
همچنین ایشان اشاره کردند هرچند در این مقاله به هنر و زیبایی شناسی اخوان اشاره نشده است؛ اما اموری از این دست جایگاه بالایی نزد اخوان الصفا دارد. برای مثال ایشان در جلد سوم رسائل، داستان کاملی با عنوان: محاکمه بین انسان و حیوان دارند.
در مورد کاربردی بودن این موضوع نیز ایشان ابزار داشتند هرچند چنین ظرفیتی وجود دارد، اما در این مقاله نویسنده محترم صرفاً در صدد پرداختن به حقیقت عشق بودند که بحثی بنیادین است.