به گزارش روابط عمومی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، به اهتمامِ «گروه فلسفه اسلامی» مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، نشست «نقد و بررسی کتاب اراده آزاد (رهیافتی صدرایی)» در روز یکشنبه 7 آبان‌ماه ساعت 12:30 برگزار شد که در ادامه گزارش تفصیلی آن از نظر می‌گذرد:
در ابتدای جلسه آقای دکتر حسین زاده نویسنده کتاب شمایی کلی از محتوای کتاب، فصول آن و همچنین دست آوردها و نتایج حاصل از این کتاب را عنوان کرد. در ادامه دکتر علی اله بداشتی به عنوان ناقد اول نقدهای خود را به کتاب ارائه دادند. بنا بر نظر آقای دکتر اله بداشتی در کتاب تفاوتی روشن میان ارادۀ آزاد و آنچه در لسان فیلسوفان اسلامی تحت عنوان اختیار آمده نیست اما نگارنده گاهی اراده آزاد را به مثابه اختیار و گاهی به مثابه تقریر خاصی از آن در نظر گرفته است. بنابراین باید روشن شود که آیا ارادۀ آزاد همان اختیار است یا نه. دکتر اله بداشتی با اشاره به بحث از مسئولیت و شروط آن این نقد را مطرح کرد که اساساً واژه مسئول دربارۀ علت طبیعی به کار برده نمی شود و حتی دربارۀ حیوانات هم ما واژۀ مسئولیت را به کار نمی‌بریم و بنابراین کاربرد مسئولیت علّی دربارۀ پدیده های طبیعی درست نیست. از دیگر نقدهای دکتر اله بداشتی همپوشانی بین مؤلفه های شهود ارادۀ آزاد بود.
پس از سخنان اقای دکتر اله بداشتی، ناقد دوم به ایراد سخن پرداخت. از نظر آقای دکتر احسن علاوه بر اغلاط و افتادگی دربرخی سطرها، کتاب فاقد پیشنه پژوهش است. دکتر احسن بر این نکته تاکید کرد که حداقل دو رساله دکتری 300 صفحه ای با موضوع اراده آزاد از نظریه اصولیین دفاع کرده است ولی در این کتاب هیچ ارجاعی به آنها نشده است همچنین کتابی دربارۀ نظریه سلطنت نفس در این موضوع به رشته تحریر درآمده و لازم بود که مولف محترم به ان ها ارجاع می داد. در بحث محتوایی نخستین نقد دکتر احسن این بود که ضرورت علّی به عنوان یکی از محورهای مهم اراده آزاد به خوبی طرح نشده است. در آخر دکتر احسن به مانند دکتر اله بداشتی معتقد بود تفکیک اختیار از اراده صحیح نیست. می شود اراده همان اختیار باشد. اختیار می شود همان اراده باشد. اراده مراتب باشد. اختیار همان اراده باشد و همین مراتب را درباره اراده مطرح کنیم.
سپس دکتر حسین زاده مولف کتاب به پاسخ نقدهای مطرح شده پرداخت. پاسخ مولف کتاب به نقد مشترک ناقدان (یکی بودن اختیار و ارادۀ آزاد) این بود که در کتاب فصل مستقلی به تبیین تفاوت اختیار و ارادۀ آزاد اختصاص داده شده است؛ تقریرهای مطرح شده از اختیار در سنت فلسفۀ اسلامی ناظر به مسئلۀ مسئولیت‌پذیری مطرح نشده‌اند و به همین دلیل بسیاری از تقریرهای مطرح شده، با متعین شدن یک طرف فعل و ترک (عدم امکان بدیل) سازگارند. این در حالی است که برای تبیین مسئولیت‌پذیری حتماً باید هیچ‌یک از دو طرف ایجاد و عدم ایجاد اراده متعین نباشد؛ مثلاً نمی‌توان شخصی را که ارادۀ او متعین است و امکان عدم ایجاد اراده را ندارد، به خاطر ارادۀ فعلی خاص مذمت و سرزنش کرد؛ هرچند این اراده ـ به تقریر ملاصدرا ـ اختیاری باشد، یعنی ارادۀ ذاتی و عین ذات نفس باشد. در سنت فلسفۀ اسلامی، افعال اختیاری، الزاماً افعالی نیستند که شخص در برابر آنه مسئولیت داشته باشد. دکتر حسین‌زاده دربارۀ آثار مورد اشارۀ دکتر احسن که در کتاب مطرح نشده‌اند چنین پاسخ داد که رساله‌های مطرح شده در دسترس نیست، اما از مقالات آنها می‌توان استفاده کرد؛ اما این مقالات و همچنین کتاب سلطنت نفس نوشتۀ دکتر اسماعیلی، سال 1399 منتشر شده‌اند؛ در حالی که نگارش کتاب در سال 97 به پایان رسیده بود و در فرایند انتشار قرار داشت. دربارۀ بررسی ضرورت علّی هم بخش‌های زیادی از کتاب تمام تبیین‌ها و ادلۀ آن را به تفصیل بررسی کرده‌اند و نمی‌توان گفت که این موضوع در کتاب مورد توجه نبوده است.