مدرسه ی تابستانی «اختفای الاهی؛ دلالت‌ها و ابعاد فلسفی ـ الاهیاتی» برگزار شد.

این مدرسه تابستانی سه روز به طول انجامید که ارائه‌کنندگان آن ترکیبی از پژوهشگران شاخص خارجی، استادان شاخص ایرانی و فارغ‌التحصیلان در رشته‎‌های فلسفه و فلسفه دین بودند. این مدرسه با همکاری گروه فلسفه علم دانشگاه شریف و انجمن علمی فلسفه دین ایران برگزار شد.

در روز اول، سخنران اول، دکتر ابراهیم  آزادگان به تبیین کلی مسأله اختفا، بررسی پیش‌زمینه‌های الهیاتی آن و راه‌های مختلفی که خداباوران برای مواجهه با این چالش در پیش گرفته‌اند، پرداخت. سخنرانی دوم، دکتر حسین خطیبی، به بررسی سیر تطور استدلال اختفا و نیز تبیین جدیدترین نسخه استدلال شلنبرگ و مقدمات آن پرداخت. تمرکز اصلی ایشان بر پاسخ شلنبرگ به هِنری در دفاع از مقدمه تجربی (ناظر به واقع) استدلال بود و اینکه خداناباوری غیرمقاوم، در واقع تحقق دارد و چرا شلنبرگ از مفهوم «عدم تقصیر» به «عدم مقاومت» تغییر نظر داده است. تبیین مفهوم عشق و اینکه این مفهوم، استدلال را به «استدلال از بالا» تبدیل می‌کند، نیز در شمار محورهای این ارائه بود. سخنران سوم، دکتر زینب سالاری، با مقایسه میان مسأله اختفا و مسأله شر و نیز ارزش‌شناسی خداشناسی، به بیان اقوال درباره رابطه دو مسأله اختفا و شر و نیز واکاوی پیامدهای مسأله نوظهور ارزش‌شناسی خداشناسی برای مسأله اختفا پرداخت. در پایان روز اول، میزگرد علمی با حضور اساتید فلسفه، دکتر شهرام پازوکی، دکتر امیرعباس علیزمانی و دکتر رسول رسولی‌پور و با محوریت نگرش انتقادی به مسأله اختقا برگزار شد. دکتر پازوکی با نگرش به مسأله اختفا از دریچه عرفان، نوع نگرش شلنبرگ به این مسأله را محل تأمل دانستند و بیان کردند: از نگاه عرفانی، ظهور و جلوه خداوند امری غیرقابل انکار است و اختفای او به معنای یادشده، لازمه نوع وجود خاص اوست. دو استاد دیگر نیز در فضای فلسفه دین تحلیلی، با نگاه انتقادی به مقدمات استدلال شلنبرگ، راهکارهای پیشنهادی خود برای گریز از چالش‌های اختفای الاهی را تبیین نمودند. 

در روز دوم، دکتر فاطمه سعیدی، به بررسی پاسخ‌های الاهیات شکاکانه به استدلال اختفا پرداخت. او همچنین بررسی کرد که چگونه الاهیات سلبی و الاهیات موجود کامل مطلق، ممکن است به این استدلال پاسخ دهند که تمرکز ایشان بیشتر بر آثار مایکل ری و مارک مورفی بود. سخنران دوم، دکتر حسین خلج، با طرح مسأله رابطه ایمان با باور، تبیین کردند که اگر دیدگاه شلنبرگ در مورد ایمان غیرباوری را بپذیریم، می‌توان این پاسخ را به مسأله اختفا مطرح کرد که باور، لازمه برقراری رابطه شخصی با خدا نیست؛ بلکه با وضعیت‌های شناختی پایین‌تر از باور، مانند ایمان یا حتی تخیل، هم می‌توان با خدا وارد رابطه شد. سخنران سوم، دکتر حسین خطیبی، به بررسی پاسخ‌های خیرِ برتر به استدلال اختفا پرداخت. ایشان تبیین کردند که اگر رابطه شخصی با خدا بهترین خیر ممکن باشد، هیچ خیر دیگری نمی‌تواند از آن پیشی بگیرد. سپس پاسخ تینینگا را مطرح کردند و به پنج پاسخ مشهور خیر برتر پرداختند. پس از آن، استراتژی تأمین‌گرایانه‌ شلنبرگ نسبت به این پاسخ‌ها و نقش امکانات بی‌نهایت خدا برای انجام امور مورد نظرش را بررسی نمودند و در نهایت، نقد خود بر این پاسخ‌های خیر برتر را ارائه کردند. در نشست آخر، عمران ایجز با محوریت مقاله خود با عنوان «اسلام و مسأله اختفای الهی» به تحلیل مسأله اختفا براساس تصورهای شخص‌انگارانه از خدا در اسلام پرداخت.

در روز سوم، ابتدا آقای محمدرضا معینی تبیین کرد که مسأله اختفا بی‌ارتباط با اسلام نیست. او ادعا کرد که برخی از مکاتب فکری پیش از ابن‌سینا، نسخه‌ای قوی‌تر از این مسأله را در چارچوب اسلامی مطرح کرده‌اند که بر مفهوم عشق مسیحی مبتنی نیست. او بر مفهوم لطف الهی در اسلام به ویژه نزد معتزله متقدم تأکید کرد و نشان داد که چگونه خداناباوری غیرمقاوم با این مفهوم در تعارض است. براساس لطف، ازآنجاکه خدا ما را به پرستش و انجام مناسک امر کرده است، زمینه باور به وجود خود را برای ما فراهم می‌کند و این امر نه تنها با ارائه شواهد کافی، بلکه با ایجاد انگیزه برای جستجوی این شواهد همراه خواهد بود. در ارائه بعدی، دکتر نیما نریمانی با اشاره به سخن شلنبرگ که: «مفهوم اختفای خدا دست‌کم به سه صورت می‌تواند تفسیر شود: اختفای وجود خدا؛ ناتوانی ما در فهمیدن ماهیت خدا؛ ناتوانی ما در تشخیص الگوی دقیق فعل خدا در جهان» مسأله اختفای الاهی را براساس صورت سوم تبیین کردند. در بخش بعدی، دکتر ابراهیم آزادگان گزارشی از فصول کتاب خود با عنوان «انسان و خدای محجوب» را ارائه نمودند و در ادامه، حضار پرسش‌های خود حول این مباحث (ازجمله: پاسخ‌های کالوینیستی به گناه، عشق الهی در اسلام، و مسئله شر گزاف و اختفا) را مطرح کردند. پایان‌بخش این مدرسه، سخنرانی پرفسور تراویس دامزدی در مورد پاسخ‌های خیر برتر مسیحی به مسئله اختفا بود که ایشان دو مورد را مطرح کرد: یکی امکان رستگاری از طریق ایمان که نیازمند تردید منطقی است و دیگری اینکه اگر افراد پس از داشتن شواهد کافی از وجود خدا، اراده آزاد خود را حفظ کنند و با آن اراده آزاد مرتکب گناه شوند، گناه آن‌ها نسبت به زمانی که شواهد ناکافی است، بدتر خواهد بود. این موضوع، به گفته او، دلیل اختفای دلائل کافی برای باور به وجود خدا ازسوی خود خدا است.