کتاب «اختیار در ضرورت هستی» با تلفیقی از دو رویکرد مطالعه تاریخی و بنیادین از جبر و اختیار، اثر استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی و با همت واحد انتشارات معاونت پژوهشی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به رشته تحریر درآمده است.
دکتر ابراهیمی دینانی در این اثر معتقد است که بدون اختیار، نمی‌توان به کمال انسانی رسید اما قبل از آن باید بدانیم که اختیار چیست؛ انسان به کمال می‌خواهد برسد زیرا غایت‌‌اندیش است اما غایت‌‌اندیشی جز در سایه آگاهی و اختیار تحقق نمی پذیرد.
این کتاب مفصل بیش از چهارصد صفحه‌ای، کوشش می‌کند تا به زوایای مختلف مسئله جبر و اختیار از دید دقیق فلسفی نگاه کند و سعی در حل آن دارد.
«اختیار و تقدیر»، « امکان و اختیار»، «آیا انسان اختیار خود را اختیار می‌کند؟»، «آیا اختیار خطرناک است؟»، «در گرداب دگرگونی‌ها، اختیار چه جایگاهی دارد؟» اینها بخشی از فهرست مطالبی است که در این کتاب به بحث و بررسی آن‌ها پرداخته شده است.