دو رساله در فلسفۀ اسلامی

تجدّد امثال و حرکت جوهری

جبر و اختیار از دیدگاه مولوی

کتاب حاضر مشتمل بر دو رساله مستقل از جلال‌الدین همایی، پژوهشگر مشهور در فلسفه و عرفان اسلامی است. در رساله نخست، دو مبحث مهم «تجدد امثال» در عرفان اسلامی و «حرکت جوهری» در فلسفه اسلامی بررسی شده است. البته وی به تحلیل این دو امر نزد این دسته از اندیشمندان بسنده نمی‌کند و دیدگاه متکلمان اسلامی و اندیشمندان مسلمان پس از صدرالدین شیرازی در این باب را نیز مطرح می‌کند. نکته جالب توجه طرح دیدگاه برخی از اندیشمندانی است که در این باب با صدرالدین شیرازی مخالفت کرده‌اند. نظر همایی در پایان رساله چنین است که با فرض اثبات حرکت جوهری دیگر از جهت ارتباط حادث به قدیم هیچ احتیاجی به اثبات وجود افلاک نیست.

رساله دوم، درباره مسئله «جبر و اختیار» است که از دیرباز ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته است. نویسنده در این رساله به تحلیل دیدگاه مولانا جلال‌الدین بلخی درباره جبر و اختیار پرداخته است. وی با استناد به اشعار گوناگونی از مثنوی معنوی کوشیده است دیدگاه مولانا را در اثبات مذهب اختیار و ابطال دیدگاه جبر آشکار سازد.

 در پایان کتاب، فهرست آیات قرآنی، اعلام و کتاب‌ها آمده است.