کتاب حاضر اثری است سه جلدی از شمسالدین محمد شهرزوری، یکی از حکیمان قرن هفتم هجری و در زمره پیروان بنیانگذار حکمت اشراق، شیخ شهابالدین سهروردی. جلد اول مشتمل است بر مقدمات، تقاسیم علوم، ماهیت شجره و تفاصیل علوم آلی منطقی، اخلاق، تدابیر، و سیاسات در 655 صفحه؛ جلد دوم مشتمل بر علوم طبیعی است در 603 صفحه؛ جلد سوم مشتمل است بر علوم الهی و اسرار ربانی در 742 صفحه.
رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة دانشنامهای فلسفی شمرده میشود که دو هزار صفحه است و در پنج رساله تنظیم یافته که به ترتیب عبارت است از: مقدمات و تقاسیم علوم، منطق، اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن، طبیعیات و الهیات.
شهرزوری در هریک از رسالهها بر مبنای شیوه متداول در بررسی هر مبحث، کوشیده است تا آراء پیشینیان خود، نظیر ارسطو، فارابی، جاحظ، جماعت اخوان الصفاء، ابنسینا، ابوالبرکات بغدادی، شهرستانی، سهروردی، فخرالدین رازی، نصیرالدین طوسی، اثیرالدین ابهری، دبیران کاتبی، سراجالدین ارموی و افضلالدین خونجی را طرح و بررسی کند. بنا به سخن مؤلف، نگارش این اثر در روز شنبه بیست و سوم ذی الحجه سال 680 قمری در شهر سیواس، واقع در آسیای صغیر، به پایان رسیده است.
نجفـقلی حبیبی، پژوهشگر پرتلاش در فلسفه و عرفان اسلامی، کتاب الشجرة الالهیة، را با بهرهگیری از نسخه عکسی 1838 مجلس شورای اسلامی (فاقد بخش الهیات، فن دوم: فصل نهم تا شانزدهم است)، نسخه عکسی 1839 مجلس شورای اسلامی (فقط دارای بخش الهیات است)، نسخه عکسی 5023 برلین، نسخه 705 دانشگاه تهران (فقط دارای بخش الهیات است) نسخه عکسی 256 دانشگاه توبینگن و نیز نسخه چاپی ترکیه به «شیوه گزینشی» تصحیح کرده است. مصحح خاطرنشان میسازد هرچند که پیشتر، این اثر در سال 1996 میلادی بهکوشش نجیب گورگون بهعنوان رساله دکتری تصحیح و منتشر شده است اما نسخه چاپی ترکیه فاقد قواعد سجاوندی و دارای خطا در تقسیم متن به فقرات است.
نگاهی به برخی از بخشهای اصلی در هر رساله از رسائل الشجرة الالهیة:
رساله اول: اقسام حکمت نظری، اقسام علوم تعلیمی، اقسام حکمت عملی.
رساله دوم: اقسام تصور و تصدیق، موضوع منطق، اقسام قضایا، انواع قیاس، صناعات.
رساله سوم: تهذیب اخلاق، حکمت منزل، سیاسات مدن، اقسان عدالت، اقسام اجتماعات، و مدینة فاضله.
رساله چهارم: امور عام اجسام، ارکان عالم، آثار عِلوی، معدنیات، نباتات، حیوانات، نفس ناطقه، اخلاق حیوانات، و اخلاق طیور.
رساله پنجم: (فن اول: مابعدالطبیعه) وجود، مقولات، تقاسیم وجود، تحقیق امور ذهنی، (فن دوم: علم الهی) اثبات واجب، اسماء و صفات الهی، تحقیق مثل افلاطونی، و مقامات عارفین.
ویراستاری اثر حاضر را سیدمحمود یوسفثانی، پژوهشگر فلسفه و عرفان اسلامی، بر عهده داشته است و در پایان هر مجلد فهرستهای آیات، احادیث، اشعار، اسامی خاص، گروهها، جایها، کتابها، اصطلاحات و منابع برای استفادة بیشتر خوانندگان قرار گرفته است.